Hesapların işleyişi bilanço hesaplarında ve gelir tablosu hesaplarında farklıdır. Bunlar:
1. Bilanço Hesaplarının İşleyiş Kuralları
İşletmenin varlık ve kaynaklarındaki artışları ve azalışları -değişimleri- gösteren tabloya Bilanço denir. Bilanço hesapta bahsettiğimiz gibi Aktif ve pasif olmak üzere iki kısımdan oluşur. Bilançoda temel olarak Varlık Hesapları ve Kaynak Hesapları yer alır. İşleyişleri birbirinden farklıdır.
a) Varlık Hesaplarının İşleyişi
Varlık hesapları deyince aklımıza Dönen Varlıklar ve Duran Varlıklar gelmelidir. Dönen varlıklar tek düzen Hesap Planında 100 den 200 e kadar olan hesapları kapsarken, Duran Varlıklar ise 200 den 300 e kadar olan hesapları kapsar.
Varlık hesapları işleyiş olarak kaydın ilk kez yapılmasında borç kısmına yapılır. Hesaptaki artış nitelikli işlemler borca, azalış nitelik taşıyanlar ise alacağa kaydedilir.
b) Kaynak Hesaplarının İşleyişi
Kaynak hesapları deyince aklımıza Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar, Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar ve Özkaynaklar gelmelidir. Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar tek düzen Hesap Planında 300 den 400 e kadar olan hesapları kapsar, Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar 400 den 500 e kadar olan hesapları kapsar. Özkaynaklar ise 500 den 600 e kadar olan hesapları kapsar.
Kaynak hesaplarının işleyişi temelde varlık hesaplarının işleyişinin tam tersi şekildedir. Kaynak hesapları işleyiş olarak kaydın ilk kez yapılmasında alacak kısmına yapılır. Hesaptaki artış nitelikli işlemler alacağa, azalış nitelik taşıyanlar ise borca kaydedilir.
2. Gelir tablosu Hesaplarının İşleyiş Kuralları
İşletmelerin belirli dönem aralıklarındaki gelir ve giderlerini gösteren tabloya Gelir Tablosu denir. 600 den 700 e kadar olan hesapları kapsar. Gelir Tablosunda gelir ve gider hesapları yer alır.
a) Gelir Hesaplarının İşleyişi
İşletmenin maddi değerini arttıran nitelikteki işlemlere gelir işlemleri denir. İşletmenin yaptığı bir işlem sonucunda gelir elde ediliyor ise bu gelir hesabının alacağına, gelirde azalış oluyorsa da bu gelir hesabının borcuna yazılır.
b) Gider Hesaplarının İşleyişi
İşletmenin maddi değerini azaltan nitelikteki işlemlere gider işlemleri denir. İşletmenin yaptığı bir işlem sonucunda gider oluşuyor ise bu gider hesabının borcuna, giderde azalış oluyorsa da bu gider hesabının alacağına yazılır.
